AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ
İNSAN HAKLARININ VE TEMEL ÖZGÜRLÜKLERİNİN KORUNMASINA İLİŞKİN SÖZLEŞME
(AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ)
(ROMA, 4 KASIM 1950)
Aşağıda imzası bulunan Avrupa Konseyi üyesi hükümetler, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 10 Aralık 1948'de ilan edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'ni :
Bu Bildirinin, metninde açıklanan hakların her yerde ve etkin olarak tanınmasını ve uygulanmasını sağlamayı hedef aldığını ;
Avrupa Konseyi'nin amacının, üyeleri arasında daha siki bir birlik kurmak olduğunu ve insan hakları ile temel özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesinin bu amaca ulaşma yollarından birini oluşturduğunu göz önüne alarak;
Dünyada barış ve adaletin asil temelini oluşturan ve sağlanıp korunabilmesi, her şeyden önce, bir yandan gerçekten demokratik bir siyasal rejimin varlığına, öte yandan da insan hakları konusunda ortak bir anlayış ve ortaklasa saygı esasına bağlı olan bu temel özgürlüklere derin inançlarını bir daha tekrarlayarak;
Ayni inancı taşıyan ve siyasal gelenekler, idealler, özgürlüklere saygı ve hukukun üstünlüğü konularında ortak bir mirası paylasan Avrupa devletlerinin hükümetleri sıfatıyla, Evrensel Bildirirde yer alan bazı hakların topluca güvenceye bağlanmasını sağlama yolunda ilk adımları atmayı kararlaştırarak;
Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır ;
Madde-1
Yüksek Sözleşen Taraflar, kendi yetki alanları içinde bulunan herkese bu Sözleşme'nin birinci bölümünde açıklanan hak ve özgürlükleri tanırlar.
BOLUM I
Madde -2
Herkesin yasama hakki kanunla korunur. Kanunun olum cezası ile cezalandırdığı bir suçtan dolayı hakkında mahkemece hükmedilen bu cezanın yerine getirilmesi dışında hiç kimse kasten öldürülemez. Öldürme, Aşağıdaki durumlardan birinde kuvvete başvurmanın kesin zorunluluk haline gelmesi sonucunda meydana gelmişse, bu maddenin ihlali suretiyle yapılmış sayılmaz :
a. Bir kimsenin kanundışı şiddete karsı korunması;
b. Kanuna uygun olarak tutuklama yapılması veya kanuna uygun olarak tutuklu bulunan bir kişinin kaçmasının önlenmesi;
c. Ayaklanma veya isyanın, kanuna uygun olarak bastırılması.
Madde -3
Hiç kimseye işkence yapılamaz, insanlık dışı ya da küçültücü ceza veya muamele uygulanamaz.
Madde -4
Hiç kimse köle ve kul halinde tutulamaz. hiç kimse zorla çalıştırılamaz veya angaryaya tabi tutulamaz. Aşağıdaki haller bu maddede kastedilen "zorla çalıştırma veya angarya"dan sayılmazlar :
a. Bu Sözleşme'nin 5.maddesinde belirtilen şartlar altında tutuklu bulunan kimseden tutukluluğu veya şartlı salıverilmesi suresince olağan olarak yapması istenecek çalışma;
b. Askeri nitelikte bir hizmet veya inançları gereğince askerlik görevini yapmaktan kaçınan kimselerin durumunu meşru sayan ülkelerde bu inanca sahip kimselere zorunlu askerlik yerine gördürülecek başka bir hizmet;
c. Toplumun hayat veya refahını tehdit eden kriz ve afet hallerinde istenecek her hizmet;
d. Normal yurttaşlık yükümlülükleri kapsamına giren her turlu çalışma veya hizmet.
Madde -5
1. Herkesin özgürlüğe ve kişi güvenliğine hakki vardır.Aşağıda belirtilen haller ve kanunda belirlenen yollar dışında hiç kimse özgürlüğünden yoksun bırakılamaz.
a. Kişinin yetkili mahkeme tarafından mahkum edilmesi üzerine usulüne uygun olarak hapsedilmesi;
b. Bir mahkeme tarafından kanuna uygun olarak verilen bir karara riayetsizlikten dolayı veya kanunun koyduğu bir yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlamak için gözaltına alınması veya tutuklanması;
c. Bir suç islediği şüphesi altında olan veya suç islemesine ya da sucu isledikten sonra kaçmasına engel olmak zorunluluğu inancını doğuran makul sebeplerin bulunması dolayısıyla, bir kimsenin yetkili adli merci önüne çıkarılmak üzere gözaltına alınması veya tutuklanması;
d. Bir küçüğün gözetim altında eğitilmesi veya gözaltında tutulması konusunda karar verecek olan yetkili merci önüne çıkarılmasını sağlamak üzere, kanuna uygun olarak verilmiş bir karar gereğince alıkonulması;
e. Bulaşıcı hastalık yayabilecek bir kimsenin,bir akil hastasının, bir alkoliğin, uyuşturucu maddelere bağımlı bir kimsenin veya yersiz yurtsuz kişilerin kanuna uygun olarak gözaltına alınması;
f. Bir kimsenin ülkeye usulüne uygun olmayarak girmekten alıkonulması veya hakkında sinir dışı etme ya da geri verme işleminin yürütülmekte olması nedeniyle usulüne uygun olarak gözaltına alınması veya tutuklanması.
2. Tutuklanan her kişiye, tutuklanmasını gerekli kılan sebepler ve kendisine yöneltilen her turlu suçlamalar en kısa bir zamanda ve anladığı bir dille bildirilir.
3. Bu maddenin 1/c fıkrasında açıklanan şartlara göre tutuklanan veya gözaltına alınan herkes hemen bir yargıç veya adli fonksiyon yapmaya kanunla yetkili kılınmış diğer bir görevli önüne çıkarılır. Kendisinin makul bir sure içinde muhakeme edilmeye veya adli kovuşturma sırasında serbest bırakılmaya hakki vardır. Salıverme, ilgilinin duruşmada hazır bulunmasını sağlayacak bir teminata bağlanabilir.
4. Tutuklanma veya gözaltına alınma nedeniyle özgürlüğünden yoksun kılınan herkes, özgürlük kısıtlamasının kanuna uygunluğu hakkında kısa bir sure içinde karar verilmesini ve kanuna uygun görülmemesi halinde serbest bırakılmasını sağlamak için mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.
5. Bu maddenin hükümlerine aykırı olarak bir tutuklama veya gözaltına alınma işleminin mağduru olan herkesin tazminat istemeye hakki vardır.
Madde -6
1. Herkes, gerek medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili anlaşmazlıkların çözümlenmesi, gerek kendisine yöneltilen herhangi bir suçlamanın karara bağlanması konusunda, kanunla kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından davasının makul bir sure içinde adil ve acık olarak görülmesini istemek hakkına sahiptir.
Hüküm açık celsede verilir, ancak, demokratik bir toplumda genel ahlak, kamu düzeni ve milli güvenlik yararı veya küçüklerin korunması, veya davaya taraf olanların özel hayatlarının gizli tutulması gerektirdiğinde, veya davanın acık celsede görülmesinin adaletin selametine zarar verebileceği bazı özel durumlarda, mahkemenin zorunlu göreceği ölçüde, duruşmalar dava suresince tamamen veya kısmen basına ve dinleyicilere kapalı olarak sürdürülebilir.
2. Kendisine bir suç yüklenen herkes, suçluluğu kanuna göre kanıtlanıncaya kadar suçsuzdur.
3. Her sanık en azından Aşağıdaki haklara sahiptir.
a. Kendisine yöneltilen suçlamanın niteliği ve nedeninden en kısa bir zamanda, anladığı bir dille ve ayrıntılı olarak haberdar edilmek;
b. Savunmasını hazırlamak için gerekli zamana ve kolaylıklara sahip olmak;
c. Kendi kendini savunmak veya kendi seçeceği bir savunmacının yardımından yararlanmak ve eğer avukat tutmak için mali imkanlardan yoksun bulunuyor ve adaletin selameti gerektiriyorsa, mahkemece tayin edilecek bir avukatın parasız yardımından yararlanabilmek;
d. İddia tanıklarını sorguya çekmek veya çektirmek, savunma tanıklarının da iddia tanıklarıyla ayni şartlar altında çağrılmasının ve dinlenmesinin sağlanmasını istemek,
e. Duruşmada kullanılan dili anlamadığı veya konuşamadığı takdirde bir tercümanın yardımından parasız olarak yararlanmak.
Madde -7
Hiç kimse islendiği zaman ulusal veya uluslararası hukuka göre bir suç sayılmayan bir fiil veya ihmalden dolayı mahkum edilemez. Yine hiç kimseye, sucun islendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez. Bu madde, islendiği zaman uygar uluslar tarafından tanınan genel hukuk ilkelerine göre suç sayılan bir fiil veya ihmalden suçlanan bir kimsenin yargılanmasına
ve cezalandırılmasına engel değildir.
Madde -8
Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir.
Bu hakkin kullanılmasına bir kamu otoritesi tarafından müdahale, demokratik bir toplumda ancak ulusal güvenlik, kamu güvenliği, ülkenin ekonomik refahı, dirlik ve düzenin korunması, suç islenmesinin önlenmesi sağlığın veya ahlakin veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli olan ölçüde ve kanunla öngörülmüş olmak şartıyla söz konusu olabilir.
Madde -9
Herkes düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne sahiptir. Bu hak, din veya inanç değiştirme özgürlüğü ile acık veya özel biçimde ibadet, öğretim, uygulama ve tören yapmak suretiyle tek basına veya toplu olarak dinini ve inancını açıklama özgürlüğünü de içerir. Din veya inancını açıklama özgürlüğü,demokratik bir toplumda ancak kamu güveni, kamu düzeninin, genel sağlığın veya ahlaki ya da başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli olan tedbirlerle ve kanunla sınırlanabilir.
Madde -10
Herkes görüşlerini açıklama ve anlatım özgürlüğüne sahiptir. Bu hak, kanaat özgürlüğünü, kamu otoritelerinin müdahalesi ve ülke sınırları söz konusu olmaksızın haber veya fikir alma ve verme özgürlüğünü de içerir. Bu madde, devletlerin radyo,televizyon ve sinema isletmelerini bir izin rejimine bağlı tutmalarına engel değildir. Kullanılması görev ve sorumluluk yükleyen bu özgürlükler, demokratik bir toplumda, zorunlu tedbirler niteliğinde olarak, ulusal güvenliğin, toprak bütünlüğünün veya kamu güvenliğinin korunması, asayişsizliğin veya suç islenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakin, başkalarının un ve haklarının korunması, gizli kalması gereken haberlerin yayılmasına engel olunması veya yargı gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması için kanunla öngörülen bazı formalitelere şartlara,sınırlamalara ve yaptırımlara bağlanabilir.
Madde -11
Herkes barışçı amaçlarla toplantılar yapmak, dernek kurmak, ayrıca çıkarlarını korumak için başkalarıyla birlikte sendikalar kurmak ve bunlara katılmak haklarına sahiptir.
Bu haklarının Kullanılması, demokratik bir toplumda zorunlu tedbirler niteliğinde olarak ulusal güvenlik, kamu güvenliği, barış ve düzenin sağlanması ve suç islemenin önlenmesi, sağlığın veya ahlakin veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amaçlarıyla ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu madde, bu hakların kullanılmasında silahlı kuvvetler ve güvenlik güçleriyle devletin idare mekanizmasında görevli olanlar hakkında yasal sınırlamalar konmasına engel değildir.
Madde -12
Evlenme çağına gelen erkek ve kadın, bu hakkin kullanılmasını düzenleyen ulusal yasalar uyarınca evlenmek ve aile kurmak hakkına sahiptir.
Madde -13
Bu sözleşmede tanınmış olan hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, ihlal fiili resmi görev ifa eden kimseler tarafından bu sıfatlarına dayanılarak yapılmış da olsa, durumun düzeltilmesi için ulusal bir makama başvurma hakkına sahiptir.
Madde -14
Bu Sözleşme'de tanınan hak ve özgürlüklerden yararlanma, cinsiyet, irk, renk, dil, din, siyasal ya da başka görüşler, ulusal veya sosyal köken, ulusal bir azınlığa mensup olma, servet, doğuş veya herhangi başka bir durum bakımından hiçbir ayrım gözetilmeksizin sağlanır.
Madde -15
1. Savaş veya ulusun varlığını tehdit eden başka bir genel tehlike halinde her Yüksek Sözleşen Taraf, ancak durumun gerektirdiği ölçüde ve uluslararası hukuktan doğan başka yükümlülüklere ters düşmemek şartıyla bu Sözleşme'de öngörülen yükümlülüklere aykırı tedbirler alabilir.
2. Yukarıdaki hükme dayanılarak, meşru Savaş fiilleri sonucunda meydana gelen olum olayları dışında ikinci madde ile üçüncü ve dördüncü maddeler (fıkra- 1) ve yedinci madde hiçbir suretle ihlal edilemez.
3. Bu maddeye göre aykırı tedbirler alma hakkini kullanan her Yüksek Sözleşen Taraf, alınan tedbirler ve bunları gerektiren sebepler hakkında Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne tam bilgi verir. Bu Yüksek Sözleşen Taraf, sözü gecen tedbirlerin yürürlükten kalktığı ve Sözleşme hükümlerinin yeniden tümüyle uygulanmaya başlandığı tarihi de Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne bildirir.
Madde -16
10, 11 ve 14'uncu maddelerin hiçbir hükmü, yabancıların siyasal faaliyetlerini Yüksek Sözleşen Tarafların sınırlamalarına engel sayılmaz.
Madde -17
Bu Sözleşme hükümlerinden hiçbiri, bir devlete, topluluğa veya kişiye, sözleşmede tanınan hak ve özgürlüklerin yok edilmesine veya burada öngörüldüğünden daha geniş ölçüde sınırlandırmaya yönelik bir faaliyete girişme ya da eylemde bulunma hakkini verir anlamında yorumlanamaz.
Madde -l8
Bu Sözleşme'nin hükümleri gereğince,sözü edilen hak ve özgürlüklere getirilen sınırlamalar ancak öngörülen amaçlar için uygulanabilir.
BOLUM II
Madde -19
Bu Sözleşme'den, Yüksek Sözleşen Taraflar için doğan yükümlülüklere uyulmasını sağlamak amacıyla;
a) Aşağıda"Komisyon" olarak anılacak bir "Avrupa İnsan Hakları Komisyonu"
b) Aşağıda "Mahkeme" olarak anılacak bir "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi" kurulmuştur.
BOLUM III
Madde -20
Komisyon Yüksek Sözleşen Tarafların sayısı kadar üyeden kuruludur. Komisyonda aynı devletin birden fazla uyruğu bulunamaz.
Madde -21
Komisyon üyeleri, Danışma Meclisi'nin Bürosu tarafından düzenlenecek bir isim listesi üzerinden Bakanlar Komitesi'nce oyların salt çoğunluğu ile seçilir. Yüksek Sözleşen Tarafların Danışma Meclisi'ndeki temsilcileri gruplardan her biri, en az ikisi kendi uyruklarından olmak üzere üç aday gösterir.
Sonradan başka devletlerin bu Sözleşme'ye taraf olmaları halinde Komisyonu tamamlamak ve boşalan yerlere yenilerini seçmek için de, uygulanabilir olduğu ölçüde, ayni usul izlenir.
Madde -22
1. Komisyon üyeleri altı yıllık bir sure için seçilirler. Yeniden seçilmeleri caizdir. Ancak, ilk seçilen üyelerden yedisinin görev sureleri üç yıl sonunda sona erer.
2. İlk üç yıllık surenin sonunda görevleri sona erecek üyeler, ilk seçimlerin yapılmasından hemen sonra Avrupa Konseyi Genel Sekreteri tarafından kura çekmek suretiyle belirlenir.
3. Komisyonun yarısının her üç yılda bir yenilenmesini imkanlar ölçüsünde sağlamak amacıyla, Bakanlar Komitesi, daha sonraki seçimlere geçmeden önce, bir veya daha fazla üyenin görev suresinin üç yıldan az ve dokuz yıldan fazla olmamak şartıyla altı yıl dışında bir sure olarak belirlenmesine karar verebilir.
4. Birden fazla üyelik için secimin söz konusu olması ve Bakanlar Komitesi'nin Yukarıdaki fıkrayı uygulaması halinde değişik görev surelerinin dağılımı secimden hemen sonra Avrupa Konseyi Genel Sekreteri tarafından kura çekmek suretiyle yapılır.
5. Görev suresi sona ermemiş bir üyenin yerine seçilen Komisyon üyesi, kendisinden önceki üyenin görev suresini tamamlar.
6. Komisyon üyeleri yerlerine yenileri seçilinceye kadar görevlerinde kalırlar. Yerlerine yeni üyeler geldikten sonra da önceden kendilerine verilmiş bulunan isleri görmeye devam ederler.
Madde -23
Komisyon üyeleri,Komisyona kendi kişisel sıfatları ile katılırlar.
Madde -24
Her Yüksek Sözleşen Taraf, başka bir Yüksek Sözleşen Tarafın bu Sözleşme hükümlerine herhangi bir aykırı davranışta bulunduğu iddiası ile, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri aracılığıyla Komisyona başvuruda bulunabilir.
Madde -25
1. Bu sözleşmede tanınan hakların Yüksek Sözleşen Taraflardan birince ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan her gerçek kişi, devlet dışı her kuruluş veya özel kişilerden oluşan her topluluk, hakkında şikayet vaki olan Yüksek Sözleşen Tarafın bu konuda Komisyonun yetkisini tanıdığını bildirmiş olması halinde, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne sunulacak bir dilekçe ile Komisyona başvuruda bulunabilir. Yüksek Sözleşen Taraflardan böyle bir bildirimde bulunmuş olanlar, bu hakkin etkin bir biçimde kullanılmasına hiçbir suretle engel olmamayı taahhüt ederler.
2. Bu bildirimler belli bir sure için yapılabilir.
3. Bu Bildiriler, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne verilir. Genel Sekreter bunlardan birer kopyayı Yüksek Sözleşen Taraflara gönderir ve yayımlanmasını sağlar.
4. Komisyon bu madde ile kendisine tanınan yetkiyi en az altı Yüksek Sözleşen Taraf Yukarıdaki fıkralarda on görülen bildirimlerle bağlanmış bulundukları zaman kullanır.
Madde-26
Uluslararası hukukun genellikle kabul edilen ilkelerine göre, Komisyona ancak iç hukuktaki başvuru yollarının tüketilmesinden sonra ve kesin iç kararın verildiği tarihten başlayarak altı aylık bir sure içinde başvurulabilir.
Madde-27
1. Komisyon, 25'nci madde gereğince sunulan herhangi bir dilekçeyi Aşağıdaki hallerde kabul etmez;
a. Dilekçe imzasız ise,
b. Dilekçe Komisyonca daha önce incelenmiş veya uluslararası başka bir soruşturma veya çözüm merciine daha önce sunulmuş bir dilekçenin esas itibariyle ayni ise ve yeni olaylar içermiyorsa,
2. Komisyon, 25'nci madde gereğince sunulan herhangi bir dilekçeyi bu Sözleşme Hükümleriyle bağdaşmaz bulduğu, açıkça dayanaktan yoksun veya başvuru hakkinin kötüye Kullanılması niteliğinde gördüğü takdirde kabul edilmez sayar.3. Komisyon, 26'nci maddeye göre kabul edilmez nitelikte saydığı her dilekçeyi reddeder.
Madde -28
Komisyon dilekçeyi kabul ettiği takdirde;
a. Olayları saptamak üzere dilekçeyi Tarafların temsilcileri ile birlikte, her iki tarafı da dinleyerek inceler ve eğer gerekiyorsa, soruşturma acar. Bu soruşturmanın etkin bir biçimde yürütülmesi için ilgili devletler Komisyonla görüş alışverişinde bulunduktan sonra gereken her turlu kolaylığı gösterirler.
b. Komisyon, meseleyi bu Sözleşme'de tanınan insan haklarına saygı esasına dayalı dostça bir çözüme bağlamak üzere ilgili taraflara hizmetlerini sunar.
Madde -29
Komisyon 25'nci maddeye göre verilmiş bir dilekçeyi kabul ettikten sonra inceleme sırasında 27'nci maddede öngörülen kabul edilmezlik sebeplerinden birinin varlığını tespit ettiği takdirde dilekçenin reddine oybirliği ile karar verebilir. Bu durumda karar taraflara bildirilir.
Madde -30
Komisyon, 28'nci madde uyarınca dostça bir çözüm bulmayı başarırsa bir rapor düzenler ve bu rapor ilgili devletlere, Bakanlar Komitesi'ne ve yayımlanmak üzere Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne gönderilir. Bu rapor olayların ve varılan çözümün kısa bir açıklamasından ibarettir.
Madde -31
1. Bir çözüm yolu bulunamadığı takdirde Komisyon olayları saptayan bir rapor düzenler ve bu olayların ilgili devlet tarafından Sözleşme' den doğan yükümlülüklerinin ihlal edildiğini gösterip göstermediği konusunda görüsünü bildirir. Bu nokta hakkında bütün üyelerin görüşleri raporda açıklanabilir.
2. Rapor Bakanlar Komitesi'ne ve ayrıca ilgili devletlere gönderilir. Bu devletler raporu yayımlama yetkisine sahip değildirler.
3. Komisyon, Bakanlar Komitesi'ne gönderdiği raporda uygun bulduğu önerilere de yer verebilir.
Madde -32
1. Komisyon raporunun Bakanlar Komitesi'ne iletilme tarihinden başlayarak üç aylık bir sure içinde, mesela bu Sözleşme'nin 48'nci maddesi gereğince mahkemeye arz edilmezse, Bakanlar Komitesi Sözleşme'nin ihlal edilmiş olup olmadığı hakkında Komitede temsil edilme hakkına sahip üyelerinin üçte iki çoğunluğu ile bir karar verir.
2. Bu kararın olumlu olması halinde, Bakanlar Komitesi ilgili Yüksek Sözleşen
Tarafa, Komite kararının gerektirdiği tedbirleri alması için bir sure tanır.
3. İlgili Yüksek Sözleşen Taraf, tanınan bu sure içinde tatmin edici tedbirleri almamış bulunuyorsa, Bakanlar Komitesi, l.fıkrada öngörülen çoğunlukla ilk kararının gereğini yerine getirerek raporu yayımlar.
4. Yüksek Sözleşen Taraflar Yukarıdaki fıkralar uyarınca Bakanlar Komitesi'nin verebileceği her kararı kendileri için bağlayıcı saymayı taahhüt ederler.
Madde -33
Komisyon toplantıları gizlidir.
Madde -34
29'ncu madde hükümleri saklı kalmak üzere Komisyon kararları toplantıya katılan ve oy kullanan üyelerin çoğunluğu ile verilir.
Madde -35
Komisyon durum gerektirdiğinde toplanır. Toplantı çağrısı Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'nce yapılır.
Madde -36
Komisyon kendi içtüzüğünü hazırlar.
Madde -37
Komisyonun sekreterlik isleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri tarafından sağlanır.
BOLUM IV
Madde -38
Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi, Avrupa Konseyi üyesi devletlerin sayısı kadar yargıçtan kuruludur. Mahkemede ayni devlet uyruğunda birden fazla üye olamaz.
Madde -39
l. Mahkeme üyeleri, Avrupa Konseyi üyelerince teklif edilen kişileri içeren bir liste üzerinden Danışma Meclisince çoğunlukla seçilir; her üye devlet en az ikisi kendi uyruğunda olmak üzere üç aday gösterir.
2. Avrupa Konseyi'ne yeni üyeler kabulü halinde Mahkeme heyetini tamamlamak ve boşalan üyeliklere yeni üyeler seçmek için de, uygulanabilme ölçüsünde, ayni usul izlenir.
3. Adaylar, ustun ahlaki karaktere ve Yüksek yargı görevlerini yerine getirmede aranan niteliklere sahip veya yetenekleriyle un yapmış hukukçulardan olmalıdır.
Madde -40
1. Mahkeme üyeleri dokuz yıllık bir sure için seçilirler. Tekrar seçilmeleri caizdir. Ancak, ilk secimde seçilen üyelerden dördünün görevi üç yıl sonra, dört üyenin daha görevi de altı yıl sonra sona erer.
2. Görevleri ilk üç ve altı yıllık sureler sonunda bitecek olan üyeler, ilk secimden hemen sonra Avrupa Konseyi Genel Sekreteri tarafından kura ile belirlenir.
3. Mahkeme üyelerinin üçte birinin imkanlar elverdiğince her üç yılda bir yenilenmesini sağlamak amacıyla, Danışma Meclisi daha sonraki seçimlere geçmeden önce, bir veya daha fazla üyenin görev suresinin altı yıldan az ve on iki yıldan fazla olmamak şartıyla dokuz yıl dışında bir sure olarak belirlenmesine karar verebilir.
4. Birden fazla üyelik için secimin söz konusu olması ve Danışma Meclisi'nin Yukarıdaki fıkrayı uygulaması halinde, değişik görev surelerinin dağılımı secimden hemen sonra Avrupa Konseyi Genel Sekreteri tarafından kura çekmek suretiyle yapılır.
5. Görevi sona ermemiş bir üyenin yerine seçilen Mahkeme üyesi, kendisinden önceki üyenin görev suresini tamamlar.
6. Mahkeme üyeleri yerlerine başkaları seçilinceye kadar görevde kalırlar. Yerlerine başkaları seçildikten sonra da bakmakta oldukları davaları görmeye devam ederler.
Madde -41
Mahkeme başkanını ve başkan vekilini üç yıl için seçer. Ayni kimseler tekrar seçilebilirler.
Madde -42
Mahkeme üyeleri her çalışma günü için tutarı Bakanlar Komitesince belirlenecek bir ödenek alırlar.
Madde -43
Önüne getirilen her davayı incelemek üzere Mahkeme yedi yargıçtan oluşan bir Daire halinde çalışır.Bu Daireye ilgili her devletin uyruğundan olan, veya böylesi yoksa,o devlet tarafından seçilecek bir yargıç re'sen görevli olarak katılır; öteki yargıçlar davanın incelenmesine başlanmazdan önce başkan tarafından kura ile seçilirler.
Madde -44
Mahkeme önüne bir davayı yalnız Yüksek Sözleşen Taraflar ve Komisyon bilir.
Madde -45
Mahkemenin yetkisi, bu Sözleşme'nin yorumu ve uygulanmasıyla ilgili olarak Yüksek Sözleşen Taraflar veya Komisyon tarafından 48'nci madde uyarınca kendisine arz olunacak bütün hususları kapsar.
Madde -46
l. Yüksek Sözleşen Taraflardan her biri, bu Sözleşme'nin yorumuna ve uygulanmasına ilişkin konularda Mahkemenin yargı yetkisini herhangi bir zamanda kendiliğinden (ipso facto) ve özel bir anlaşma olmaksızın zorunlu olarak tanıdığını beyan edebilir.
2. Yukarıda sözü edilen beyanlar, kayıtsız şartsız veya diğer Yüksek Sözleşen Taraflardan bir çoğu ve bazılarınca karşılıklı olma esasına bağlı olarak ya da belirli bir sure için yapılabilir.
3. Bu beyanlar Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne yapılır; Genel Sekreter bunların birer kopyasını Yüksek Sözleşen Taraflara gönderir.
Madde -47
Bir dava Mahkemeye ancak dostça çözüm bulma çabalarının boşa çıktığı Komisyonca açıklandıktan sonra ve 32'nci maddede öngörülen üç aylık sure içinde gönderilebilir.
Madde -48
Yüksek Sözleşen Tarafına,veya birden fazla olmaları halinde Tarafların, Mahkemenin zorunlu yargı yetkisini tanımış olmaları veya tanımamışlarsa ilgili Tarafın veya Tarafların imza ve onayı ile, Aşağıda adları gösterilenler konuyu Mahkeme önüne getirebilirler;
a) Komisyon,
b) Hakki çiğnendiği ileri sürülen kimse kendi uyruğundan olan Yüksek Sözleşen taraf,
c) Komisyona başvurmuş olan Yüksek Sözleşen Taraf
d) Kendisinden şikayet edilen Yüksek Sözleşen Taraf.
Madde -49
Mahkemenin yetkili olup olmadığı konusunda anlaşmazlık çıkması halinde karar Mahkemece verilir.
Madde -50
Mahkeme, bir Yüksek Sözleşen Tarafın yargı mercileri veya herhangi başka bir Resmi mercii tarafından verilmiş olan bir kararın veya alinmiş olan bir tedbirin bu Sözleşmeden doğan yükümlülüklere tamamen veya kısmen aykırı düştüğü hükmüne varırsa ve eğer ilgili Tarafın iç hukuku bu karar veya tedbirin sonuçlarını ancak kısmen gidermeye elverişli ise, Mahkeme kararında gerektiği takdirde zarar gören tarafa adil bir tatmin seklinde hükmolunur.
Madde -51
Mahkemenin kararlan gerekçelidir. Karar tümüyle veya bir bölümüyle yargıçların oybirliği ile varilmiş görüşlerini ifade etmiyorsa,her yargıç kendi kişisel görüsünü buna eklemek hakkına sahiptir.
Madde-52
Mahkemenin kararı kesindir.
Madde -53
Yüksek Sözleşen Taraflar taraf oldukları davalarda Mahkeme kararlarına uymayı taahhüt ederler.
Madde -54
Mahkemenin kararı,onun uygulanmasını gözetecek olan Bakanlar Komitesi' ne gönderir.
Madde -55
Mahkeme, tüzüğünü ve uygulayacağı muhakeme usulünü kendisi düzenler.
Madde -56
Mahkeme üyelikleri için ilk secim,Yüksek Sözleşen Tarafların 46'nci maddede
sözü edilen beyanlarının sayısı sekizi bulduktan sonra yapılır.
BOLUM V
Madde -57
Her Yüksek Sözleşen Taraf, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'nin istemesi üzerine, bu Sözleşmenin bütün hükümlerinin fiilen uygulanmasının kendi iç hukukunca nasıl sağlandığı konusunda açıklamalarda bulunur.
Madde -58
Komisyonun ve Mahkemenin masrafları Avrupa Konseyin'ce karşılanır.
Madde -59
Komisyon ve Mahkeme üyeleri, görevlerinin ifası sırasında, Avrupa Konseyi Statüsünün 40'nci maddesinde ve bu madde uyarınca yapılan anlaşmalarda öngörülen ayrıcalık ve dokunulmazlıklardan yararlanırlar.
Madde -60
Bu Sözleşme hükümlerinden hiçbiri, herhangi bir Yüksek Sözleşen Tarafın yasalarına veya onun taraf olduğu başka bir sözleşmeye göre tanınabilecek insan haklarını ve temel özgürlüklerini sınırlar ya da onlara aykırı düşer seklinde yorumlanamaz.
Madde -61
Bu Sözleşme'nin hiçbir hükmü, Avrupa Konseyi Statüsünün Bakanlar Komitesi'ne tanıdığı yetkileri olumsuz yönde etkilemez.
Madde -62
Yüksek Sözleşen Taraflar, bu Sözleşme'nin yorum veya uygulanmasından doğan bir anlaşmazlığı, başvuru yoluyla bu sözleşmede öngörülenlerin dışında bir çözüme bağlamak hususunda aralarında mevcut Antlaşma, Sözleşme veya Bildirilerden, özel uzlaşma halleri dışında yararlanmaktan karşılıklı olarak vazgeçmeyi kabul ederler.
Madde-63
1. Her devlet, onaylama sırasında veya daha sonra herhangi bir zamanda Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne göndereceği bir bildirimle bu Sözleşme'nin uluslararası ilişkilerinden sorumlu bulunduğu bütün ülkelere veya bunlardan herhangi birine uygulanacağını beyan edebilir.
2. Sözleşme, bildirimde belirtilen ülke veya ülkelerde Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'nin bu bildirimi aldığı tarihten otuz gün sonra konur.
3. Bu Sözleşmenin hükümleri sözü geçen ülkelerde yerel şartlar dikkate alınarak uygulanır.
4. Bu maddenin birinci fıkrası uyarınca bildirimde bulunmuş olan her devlet, sonradan herhangi bir zamanda, bildirimde belirtilmiş olduğu ülke veya ülkelerdeki gerçek kişilerin, devlet dışı kuruluşların veya kişi gruplarının başvuruları konusunda bu Sözleşme'nin 25'nci maddesine uygun olarak Komisyonun yetkisini kabul ettiğini beyan edebilir.
Madde -64
Bu Sözleşme'nin imzası veya onaylama belgesinin sunulması sırasında her devlet Sözleşme'nin belirli bir hükmü hakkında,o sırada kendi ülkesinde yürürlükte olan bir yasanın bu hükme uygun olmaması ölçüsünde bir çekince kaydı koyabilir.Bu madde genel nitelikte çekinceler konulmasına izin vermez.
Madde -65
1. Bir Yüksek Sözleşen Taraf, bu Sözleşme'yi, ancak Sözleşme'nin kendisi hakkında yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yıllık bir sure sonunda ve Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne altı ay önceden verilecek bir ihbarla feshedebilir. Genel Sekreter bunu, diğer Yüksek Sözleşen Taraflara bildirir.
2. Bu fesih işlemi, feshin geçerli sayıldığı tarihten önce islenmiş ve yükümlülüklerin ihlali niteliğinde sayılabilecek olan bir fiil dolayısıyla ilgili Yüksek Sözleşen Tarafın bu Sözleşme'deki yükümlülüklerinden kurtulması sonucunu doğurmaz.
3. Ayni şartlarla, Avrupa Konseyi üyeliğinden çıkan her Yüksek Sözleşen Devlet, bu Sözleşme'ye de taraf olmaktan çıkar.
4. Sözleşme, 63'ncu madde gereğince uygulanacağı beyan edilmiş olan ülkelerle ilgili olarak, Yukarıdaki fıkraların hükümleri uyarınca feshedilebilir.
Madde -66
1. Bu Sözleşme, Avrupa Konseyi üyelerinin imzalarına acıktır.Sözleşme onaylanacaktır. Onaylama belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreterine verilecektir.
2. Bu Sözleşme, onaylama belgesinin verilmesinden sonra yürürlüğe girecektir.
3. Sözleşme'yi daha sonra onaylayacak olan imzacılar için Sözleşme onaylama belgesinin verilmesinden itibaren yürürlüğe girecektir.
4. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, Sözleşme'nin yürürlüğe girdiğini, Sözleşme'yi onaylayan Yüksek Sözleşen Tarafların adlarını ve daha sonra gelecek olan onaylama belgelerinin verilisini bütün Avrupa Konseyi Üyelerine bildirecektir.
